چشم‌انداز تجارت جهانی در سال ۲۰۲۴ همچنان «نامطمئن» و «بدبینانه» خواهد ماند. کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد (آنکتاد) در گزارش «به‌روزرسانی تجارت جهانی» که اخیرا منتشر شد، این موضوع را تایید کرده است...
این گزارش با توجه به عواملی مانند تنش‌های ژئوپلیتیک، افزایش بدهی‌ها و آسیب‌پذیری گسترده اقتصاد جهانی، نسبت به تجارت جهانی در سال ۲۰۲۴بدبین است. عوامل دیگری که بر تجارت تاثیر می‌گذارند، شامل کاهش تقاضا در کشورهای توسعه‌یافته، تجارت کمتر در آسیای شرقی، افزایش اقدامات محدودکننده تجارت، نوسان قیمت کالاها و طولانی شدن زنجیره‌های تامین، بهویژه بین چین و ایالات متحده است. با‌این‌حال، گزارش به چند روند مثبت در سال ۲۰۲۳نیز اشاره می‌کند. روندهای مثبت در تجارت جهانی در سال ۲۰۲۳شامل افزایش اندک حجم تجارت و رشد هفت‌درصدی تجارت خدمات است. همچنین، برخی اقتصادهای در حال توسعه، بهویژه مکزیک و کشورهای آسیای شرقی، فرصتی برای ادغام بهتر زنجیره‌های تامین که تحت‌تاثیر نگرانی‌های ژئوپلیتیک قرارگرفته‌اند، به دست آوردند. این گزارش نشان می‌دهد که الگوهای تجارت جهانی به طور فزاینده‌ای تحت‌تاثیر مسائل ژئوپلیتیک قرار گرفته‌اند، به طوری که کشورها به سمت تجارت با شرکای تجاری همسو با سیاست‌های خود حرکت می‌کنند، روندی که به «دوست‌مداری» موسوم است. روند «دوست‌مداری» از اواخر سال ۲۰۲۲به شکل چشمگیری برجسته‌تر شده است. با‌این‌حال، نزدیکی جغرافیایی در تجارت بین‌المللی، چه برون‌سپاری به نزدیک و چه برون‌سپاری به دور، تقریبا ثابت مانده است. این گزارش همچنین افزایش قابل‌توجهی در تمرکز تجارت را نشان می‌دهد. به طور کلی، تنوع شرکای تجاری کاهش یافته است، که نشان‌دهنده تمرکز تجارت جهانی در روابط تجاری میان بازیگران اصلی است. براساس این گزارش، اقدامات محدودکننده تجارت رو به افزایش است. این گزارش می‌گوید که افزایش این اقدامات ناشی از احیای مجدد سیاست‌های صنعتی و نیاز فوری کشورها برای تحقق تعهدات خود در زمینه آب‌و‌هواست. این عوامل باعث شده است کشورها به سمت سیاست‌هایی متمایل شوند که از صنایع داخلی حمایت می‌کنند و وابستگی به زنجیره‌های تامین خارجی را کاهش می‌دهند. این گزارش نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۳، تعداد اقدامات محدودکننده تجارت، بهویژه اقدامات غیرتعرفهای، به طور چشمگیری افزایش یافته است. گزارش دیگر آنکتاد با عنوان «مقررات تجارت برای اقدام در مورد آب‌و‌هوا»، ۲۳۶۶اقدام محدودکننده تجارت غیرتعرفهای را شناسایی کرده است که ۳.۵درصد از کل کالاهای قابل‌تجارت و ۲۶.۴درصد از تجارت جهانی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. این گزارش تجارت جهانی پیش‌بینی می‌کند که این سیاست‌ها، که عمدتا به منظور حمایت از صنایع داخلی و کاهش وابستگی به زنجیره‌های تامین خارجی اتخاذ شده‌اند، رشد تجارت بین‌الملل را کند خواهند کرد. آخرین به‌روزرسانی آنکتاد در مورد تجارت جهانی تصویری ناهمگن از بخش‌های اقتصادی ارائه می‌دهد. این گزارش نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۳، رشد در برخی بخش‌ها مانند تجهیزات اداری و ارتباطی، منسوجات و پوشاک کاهش یافته است. در مقابل، بخش‌هایی مانند وسایل نقلیه جاده‌ای (۱۳درصد) و تجهیزات حمل‌و‌نقل (۲۵درصد) رشد قابل‌توجهی تجربه کردند. با‌این‌حال، روند صعودی این بخش‌ها در سه‌ماهه سوم ۲۰۲۳متوقف شده است. وضعیت بخش کالاهای اساسی در سال ۲۰۲۴به دلیل ادامه درگیری‌های منطقه‌ای و تنش‌های ژئوپلیتیک نامشخص خواهد بود. نیاز روزافزون به مواد معدنی ضروری برای گذار انرژی نیز ممکن است ثبات بازارهای کالایی را تهدید کند.
